Εκφώνηση κειμένου πριν από τον διαλογισμό από την αδελφή Α.Ρ.:
Σχέση ατόμου και έθνους
Τα έθνη φτιάχνονται από ανθρώπους και ο χαρακτήρας που αυτά θα έχουν δεν θα είναι παρά το αποτέλεσμα της συνύπαρξης και της αλληλοεπίδρασης των χαρακτήρων των ανθρώπων που τα απαρτίζουν. Αλλά σε τι συνίσταται ο χαρακτήρας και το ήθος των ανθρώπων? Ξεκινώντας με την δελφική προτροπή «Γνώθι Σαυτόν», οι μεγάλοι έλληνες φιλόσοφοι δίδαξαν το δρόμο της αυτογνωσίας, και με τις γνώσεις τους οδήγησαν τους μαθητές τους προς μία ανοδική πορεία κατάκτησης του υλικού κόσμου, του κόσμου της Σπηλιάς, και υπέρβασης στο Φως της Αλήθειας.
«Είς εμοί μύριοι, εάν άριστος ήι . . . « μας λέγει ο
Ηράκλειτος, δηλαδή, για μένα ο ένας ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες εάν είναι
άριστος. Ο άριστος είναι ο έχων την νόηση και το μέτρο, οι μύριοι είναι οι
πολλοί, αποτελούντες το άμορφο πλήθος. Ο Ηράκλειτος εδώ καταδεικνύει αφενός την
τεράστια δύναμη που κρύβεται μέσα στο νου και την καρδιά του καθενός από εμάς, αφετέρου,
χωρίς αλαζονεία, την τεράστια ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας την οικογένειά μας,
την κοινότητα, το έθνος μας αφού επιλέξαμε «τας λεωφόρους μη βαδίζει» (Πυθαγόρας),
αλλά την στενή ατραπό της μαθητείας όπου βαδίζεις μόνος, και μόνος θα πει να
είσαι ενήλικος, ώριμος, συνετός, να δημιουργείς ο ίδιος το δικό σου καθήκον.
«Άμα κάποιος φτάσει σ’ εκείνη την κατάσταση του νου όπου
καμιά εκκλησία δεν υπάρχει για αυτόν, παρά μόνο η πίστη της προσευχής του, κανένα
Σύνταγμα, παρά μόνο η θεμιτή και δίκαιη συναλλαγή με το γείτονα, καμιά
ελευθερία, παρά μόνο η αδάμαστη βούληση του να πράττει το ορθό, τότε θα
εμφανιστούν σύμμαχοι και συμπαραστάτες που θα τον συντρέξουν πρόθυμα. Γιατί
σύσσωμο το Σύμπαν στέκει στο πλευρό του” Ρ. Έμερσον.
Ο Πλάτωνας παρατήρησε ότι ο άνθρωπος ζει, κινείται, εκφράζεται
και σκέπτεται κάτω από την επίδραση του ψυχισμού του. Έτσι αναπτύσσει στην Πολιτεία
το περίφημο θέμα της Τριμέρειας της Ψυχής. «. . . το μεν ων λογίζεται
λογιστικόν προσαγορεύοντες της ψυχής, το δε ώ έρά τε και πεινή και διψή και
περί τας άλλας επιθυμίας επτοήται αλόγιστον τε και επιθυμητικόν, πληρώσεων
τινών και ηδονών εταίρων (439 d). . . το
δε δη του θύμου και ω θυμούμεθα πότερον τρίτον. . . θυμοειδούς. . . (439e)».
Η ψυχή έχει τρία μέρη: το Λογιστικό, το Θυμοειδές, και το
Επιθυμητικό. Αυτά καθορίζουν τον χαρακτήρα και το ήθος των ανθρώπων. Οι
επιθυμίες είναι καταδικασμένες να μας σέρνουν προς το ένα ή το άλλο πάθος ή
πράγμα, και υπαγορεύονται από το κατώτερο μέρος της ψυχής το οποίο ονομάζεται
αλόγιστον ή επιθυμητικό. Το Λογιστικόν μέρος της ψυχής έχει στόχο την αναζήτηση
της αλήθειας. Εκεί εδρεύει η νόηση, η σκέψη και η γνώση. Ο λόγος πρέπει να κυβερνά
και να ελέγχει για να μπορέσει ο άνθρωπος στο τέλος με καθαρό νου να φτάσει στο
«όντως όν». Το θυμοειδές είναι στην ψυχή ο εκτελεστής των επιταγών του λόγου. Το
στοιχείο που θα τιθασεύει τις χαώδεις ορμές του επιθυμητικού, και πρέπει να συντρέχει
τον λόγο στο έργο του. Η αρετή δε του ανθρώπου θα είναι να επιτελούνται αυτά τα
καθήκοντα με τον αρμονικά συνδυασμένο τρόπο που τους προσιδιάζει. Αυτό το
ονομάζουμε δικαιοσύνη της ψυχής. Δίκαιος άνθρωπος θα είναι αυτός στον οποίο τα
μέρη της ψυχής βρίσκονται σε αρμονία και καθένα επιτελεί και φέρει εις πέρας
αυτό που του αρμόζει.
Αντίστοιχα, δίκαιη πόλη (έθνος) θα είναι αυτό στο οποίο
οι κοινωνικές ομάδες στις οποίες κυριαρχεί το ένα ή το άλλο μέρος της ψυχής
βρίσκονται σε αρμονία και καθένα επιτελεί και φέρει σε πέρας αυτό που του
αρμόζει. Δίκαιη και καλή λοιπόν, θα είναι η πράξη που απορρέει από μια δίκαιη
ψυχή και δεν έρχεται σε σύγκρουση μαζί της. Άδικη δε και κακή θα είναι η πράξη
που αντιβαίνει στην αρμονική έξη της ψυχής και την διαλύει. Η θεώρηση του
ανθρώπου από τον Πλάτωνα, ο συνδυασμός των μερών του και οι σχέσεις τους τον
απασχολούν σε όλους σχεδόν τους Διαλόγους, που αποτελούν «ένα φιλοσοφικό
ευαγγέλιο» υπερβατικής ηθικής και ταυτόχρονα εσωτερικής ανθρωπογνωσίας.
Αλλά και ένας από τους ιδρυτές της σύγχρονης ψυχολογίας ο Κ. Γιούνγκ αναφέρει: θα βρεθούμε πολύ κοντά στην αλήθεια, αν φανταστούμε ότι η συνειδητή και προσωπική ψυχή μας στηρίζεται στο θεμέλιο μιας κληρονομημένης και γενικής πνευματικής κατάστασης, που σαν τέτοια είναι ασυνείδητη, και ότι η σχέση ανάμεσα στην προσωπική ψυχή μας και την συλλογική ψυχή είναι σαν αυτή ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία. Όπου δεν κινείται το ξεχωριστό άτομο αλλά η μάζα, σταματά η ανθρώπινη ρύθμιση και αρχίζουν να δρουν τα αρχέτυπα. Για αυτό ο ολοκληρωμένος άνθρωπος είναι μοναχικός. Αυτό είναι αναγκαίο και συνέβαινε πάντα, γιατί το βήμα προς μια πληρέστερη συνείδηση του παρόντος τον απομακρύνει από την αρχική του μυστικιστική συμμετοχή στην μάζα των ανθρώπων, δηλαδή, από την καταβύθιση σ’ ένα
συλλογικό ασυνείδητο. Κάθε βήμα προς τα εμπρός είναι μια
πράξη απόσχισης από αυτό το πρωτόγονο ασυνείδητο που περιβάλλει σχεδόν
ολοκληρωτικά την πλειονότητα του ανθρώπινου γένους. Είναι αυτό που ο Θιβετανός
μας λέγει «Ίσως ένα από τα πρώτα πράγματα που οφείλει να μάθει κάθε σπουδαστής,
καθώς επιζητά να συλλάβει τη φύση και την χρήση του νου, είναι πως η κοινή
γνώμη οφείλει να παραχωρήσει τη θέση της στην ατομική συνείδηση περί του ορθού
και ότι κατόπιν η ατομική αυτή συνείδηση πρέπει να χρησιμοποιηθεί και να
συγκεντρωθεί κατά τρόπο ώστε να γίνει δυνατό να ιδωθεί αυτή στις σωστές της
διαστάσεις, ως το ζωντανό εκείνο σπέρμα που μπορεί να αναπτυχθεί και να γίνει
το θείο άνθος του Υιού του Νου, του Μανασαπούτρα, και το νήμα που μας ξαναφέρνει
στην περιοχή του Παγκόσμιου Νου».
Ο άνθρωπος στη μάζα κατεβαίνει ασυνείδητα ένα χαμηλότερο
ηθικό και διανοητικό επίπεδο που βρίσκεται πάντα κάτω από το κατώφλι της
συνείδησης. Εδώ το ασυνείδητο είναι πάντα έτοιμο να εκραγεί, αρκεί να
υποστηριχτεί από την δημιουργία μάζας. Η αλλαγή του χαρακτήρα που επέρχεται με
την ανάδυση των συλλογικών δυνάμεων είναι καταπληκτική. Ένα ευγενικό και λογικό
όν μπορεί να μεταβληθεί σε ένα μανιακό ή άγριο κτήνος. «Η φύση του εντός μας
θηρίου, είναι η πανίσχυρη τάση για κυριαρχία». Αυτή η τάση υπάρχει σε όλα τα
ανθρώπινα όντα.
Αυτός ο πόλεμος (ο 2ος παγκόσμιος) έδειξε αλύπητα στον
πολιτισμένο άνθρωπο πως είναι ακόμη βάρβαρος και ταυτόχρονα να τι κακό τον
περιμένει αν για άλλη μια φορά ρίξει στον άλλον την ευθύνη για τις δικές του
κακές ιδιότητες. Προς τούτο ο Γιούνγκ μιλάει στα έργα του για την απαρτίωση της
προσωπικότητας και χρησιμοποιεί αρκετά συχνά τον όρο εξατομίκευση, η οποία
είναι μια εσωτερική και υποκειμενική διαδικασία ολοκλήρωσης. Αν κάποιος είναι
σε θέση να αισθάνεται υπεύθυνος για τον εαυτό του, έχει και συνείδηση της
ευθύνης του απέναντι στην κοινωνία. Η ψυχολογία λοιπόν του ξεχωριστού ατόμου
αντιστοιχεί στην ψυχολογία των εθνών. Ότι κάνουν τα έθνη το κάνει και κάθε
ξεχωριστό άτομο, και όσο το κάνει το άτομο, το κάνει και το έθνος. Άρα στην
ουσία το πνεύμα του Έθνους μπορεί να αναθεωρηθεί μόνο με μια αλλαγή στη στάση
του ατόμου.
Να λυπάστε το έθνος που είναι γεμάτο πίστη κι άδειο από θρησκεία.
Να λυπάστε το έθνος που φορά ένα ρούχο που δεν το έχει υφάνει, που τρώει το ψωμί που δεν το έχει θερίσει και πίνει το κρασί που δεν έχει τρέξει από το πατητήρι του.
Να λυπάστε το έθνος που ονομάζει το βίαιο άνθρωπο ήρωα, και βλέπει το λαμπροφορεμένο κατακτητή γενναιόδωρο.
Να λυπάστε το έθνος που δεν υψώνει την φωνή του παρά μόνο σαν βρίσκεται σε κηδεία, δεν περηφανεύεται παρά μονάχα σαν βρίσκεται μέσα στα αρχαία μνημεία του, και δεν ξεσηκώνεται παρά μονάχα όταν ο λαιμός του βρίσκεται ανάμεσα στο σπαθί και την πέτρα.
Να λυπάστε το έθνος που ο κυβερνήτης του είναι αλεπού, ο φιλόσοφος του ταχυδακτυλουργός, και η τέχνη του, τέχνη μπαλώματος και μιμικής.
Να λυπάστε το έθνος που υποδέχεται τον καινούργιο κυβερνήτη του με σαλπίσματα και τον αποχαιρετά με γιουχαΐσματα, για να καλωσορίσει και πάλι κάποιον άλλο με σαλπίσματα.
Να λυπάστε το έθνος που οι σοφοί του είναι βουβοί από χρόνια και που οι δυνατοί του άντρες ακόμα στην κούνια.
Να λυπάστε το έθνος που είναι χωρισμένο σε κομμάτια, και που κάθε κομμάτι θεωρεί τον εαυτό του ένα έθνος.
«Ο κήπος του προφήτη», ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου