Το αστρονομικό γεγονός
Το Ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου επισυμβαίνει όταν ο ήλιος φτάνει νότια σε μια συγκεκριμένη απόκλιση. Με άλλα λόγια όταν ο Βόρειος Πόλος βρίσκεται, όπως έχει υπολογιστεί 23.5 μοίρες μακριά από τον ήλιο. Ανάλογα με το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται το ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου συμβαίνει ετήσια μεταξύ 20 και 23.Τη μέρα αυτή όλοι οι τόποι που έχουν γεωγραφικό πλάτος 66.5 μοιρών βόρεια (Αρκτικός Πολικός Κύκλος) βρίσκονται στο σκοτάδι, ενώ οι τόποι με πλάτος μικρότερο των 66.5 μοιρών νότια έχουν 24 ώρες ημέρα (Ανταρκτικός Πολικός Κύκλος).
Ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Τροπικό του Αιγόκερω στο νότιο ημισφαίριο κατά τη διάρκεια του ηλιοστασίου του Δεκεμβρίου. Σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη μέρα του έτους για όσους βρίσκονται στο νότιο ημισφαίριο από τον ισημερινό. Εκείνοι που ζουν ή ταξιδεύουν από τον Ανταρκτικό κύκλο προς το Νότιο Πόλο θα δουν τον ήλιο του μεσονυχτίου αυτή τη στιγμή του έτους. Αντίθετα για έναν παρατηρητή στο βόρειο ημισφαίριο, το ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου σηματοδοτεί τη μέρα τους έτους με τις λιγότερες ώρες φωτός. Όσοι ζουν ή ταξιδεύουν από τον Αρκτικό κύκλο προς το Βόρειο Πόλο δε θα δουν τον ήλιο αυτή τη στιγμή του έτους.
Τα ηλιοστάσια είναι επίσης αναγνωρίσιμα με την παρατήρηση της μεσημεριανής σκιάς του γνώμονα που είναι είτε μεγαλύτερη (χειμερινό ηλιοστάσιο στο βόρειο ημισφαίριο) ή μικρότερη (θερινό ηλιοστάσιο στο βόρειο ημισφαίριο). Τα ηλιοστάσια επίσης μπορούν να μελετηθούν με την παρατήρηση του σημείου της συγκεκριμένης ώρας που ανατέλλει ο ήλιος ή δύει στο μακρινότερο σημείο του νότου (χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο) ή υψηλότερο σημείο του βορρά (καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο)
Ο Ήλιος
Για τον ΉΛΙΟ , τον ξανθό βασιλιά , με το όνομά του κάτι σαν τη φωτιά που καίει μέσα του, σαν αυτό το επίμονο φύσημα το 'Ch' που θυμίζει το θόρυβο της φλόγας, μιλούν οι μύθοι. Αυτό το 'Ch' βρίσκεται στην ιαπετική λεκτική ρίζα 'Chuelv' απ` όπου και ο Chelios.Πριν αυτό το βαθύ 'Ch' γίνει δασύ πνεύμα, μας άφησε το Σέλας, τη λαμπρή φλόγα της φωτιάς. Από αυτή , σύμφωνα με το μύθο, γεννήθηκε η Σελήνη στον Ουρανό κι οι Σελλοί στη Γη, οι πρώτοι κάτοικοι της Δωδώνης, εκεί όπου άραξε η Κιβωτός του Δευκαλίωνα και κατοικούσε ο Δίας, ο πατέρας του Φωτός. Οι Σελλοί έγιναν αργότερα οι Chellines κι από ότι μας προδίδει η δασεία μπροστά Έλληνες. O Chelios-Solius λοιπόν είναι ο 'Ηέλιος-Άλιος-Ήλιος, ο Λατίνος Sol και ο σύγχρονος ευρωπαίος Sole, Soleil,Sun, Sohne, που σαν άρχοντας του Ουρανού και του Φωτός είναι, όπως όλοι οι βασιλιάδες Solus=μόνος, αδιαμφισβήτητος εξουσιαστής της πλάσης, 'Ύψιστος' ή 'ανυψωμένος' κατά τον Ιάμβλιχο.
Τα Ηλιοστάσια: μύθοι και άστρα
Ο Ήλιος , κατά την ελληνική μυθολογία είναι γιός δυο Τιτάνων. Πατέρας του είναι ο 'ΥΠΕΡΙΩΝ', μητέρα του η Ευρυφάεσσα -ευρύ φως-, αδελφές του η Ηώ -αυγή- και η Σελήνη. Ζει στην άλλη άκρη του κόσμου στα ΜΑΚΑΡΙΑ ή Ηλύσια Πεδία. Οι 12 Τιτάνες θείοι του, οι 12 μήνες του χρόνου, προσπαθούν να αποσπάσουν τη βασιλεία από τον ήλιο, όμως εκείνος πάντοτε θριαμβεύει. Στις 21 Ιουνίου -Θερινό Ηλιοστάσιο- ο ήλιος απολαμβάνει την τελευταία δόξα του, γιατί ο Φαέθων, ο γιός του Ήλιου, πλήττεται και η φωτιά αρχίζει να σβήνει -οι μέρες αρχίζουν να μικραίνουν σε διάρκεια ωρών-.Στις 21 Δεκεμβρίου -Χειμερινό Ηλιοστάσιο- ο Ήλιος οδηγώντας το τέθριππο πύρινο άρμα του επιχειρεί να ανέβει ψηλά -οι μέρες αρχίζουν πάλι να μεγαλώνουν-. Ο γεωμέτρης και αστρονόμος Μέτων, μαζί με το συνεργάτη του Ευκτήμονα γύρω στα 600 π.Χ. μίλησαν πρώτοι για τις δυο αυτές 'τροπές' του Ήλιου και επιβεβαίωσαν ότι ενώ το Χειμώνα επικρατεί ψύχος, ο ήλιος βρίσκεται πιο κοντά στη Γη, αντιστρόφως το καλοκαίρι βρίσκεται μακρύτερα από τη Γη. Αυτό συμβαίνει γιατί όσο πιο μακριά είναι ο ήλιος τόσο και πιο κάθετη είναι η ακτινοβολία του στον ορίζοντα, ενώ όσο πιο κοντά βρίσκεται στη γη, τόσο μεγαλύτερη η απόκλισή της.
Επιρροές του Ηλιοστασίου στα Χριστούγεννα
Τα Χριστούγεννα (Christmas) , 25 Δεκεμβρίου συμπίπτουν χρονικά με το ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου και ονομάζονται επίσης και Yule, από τη νορβηγική λέξη jól, αναφερόμενη στην προχριστιανικό εορτασμό του Ηλιοστασίου του Δεκεμβρίου. Τα Χριστούγεννα Yule είναι επίσης γνωστά ως Alban Arthan, ένα από τα ‘Σάββατα’ του έτους του Wiccan που συμπίπτουν με τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες. Στην Σκανδιναβία άναβαν φωτιές που συμβολίζουν τη ζέστη, το φως και τη ζωή που προσφέρει ο ήλιος. Ένα Yule ή Juul ή κούτσουρο καίγονταν προς τιμήν του σκανδιναβού Θεού Θωρ –Ερμής/Ήλιος– ένα μέρος του οποίου φυλάγονταν για καλή τύχη και άναμμα του ξύλου την επόμενη χρονιά. Στην Αγγλία, στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το κούτσουρο καίγονταν ολοσχερώς ώστε δεν έμεναν παρά στάχτες. Οι στάχτες συλλέγονταν και είτε σκορπίζονταν στα χωράφια για γονιμότητα κάθε νύχτα για 12 συνεχόμενα βράδια, είτε χρησιμοποιούνταν ως φυλαχτό και φάρμακο.
Εορτασμοί και εσωτερικές σημασίες
Ο εσωτερισμός ταύτισε τα δυο ηλιοστάσια με τις εορτές του Ιωάννη Κλήδονα -του κλέους- του βαπτιστή που θυσιάζεται για το Χριστό και τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή που ευαγγελίζεται την Ύψωση του Κυρίου. Ο δε Τεκτονισμός επεξεργάζεται τα τυπικά του πρώτου βαθμού στις στοές του Αγίου Ιωάννου.
Οι Ορφικοί καθιέρωσαν τους εορτασμούς των Ηλιοστασίων και των Ισημεριών, αυτών των τεσσάρων φυσικών τροπών με ανάλογες κάθε φορά εορτές. Η εισαγωγή στα Μυστήρια της Ελευσίνας γίνονταν κατά τη Φθινοπωρινή Ισημερία, όπου εορτάζονταν η Κόρη η Πρωτογόνη, η ψυχή της φύσης -που δεν ταυτίζεται με την Περσεφόνη. Κατά την εορτή οι μύσται εστιάζουν στην κατανόηση της εμφάνισης της ψυχής της Φύσης. Αυτό εξετάζει και ο Πλάτων στον Τίμαιο.
Το χειμώνα εορτάζονταν η Χειμερινή Τροπή του Ήλιου -Χειμερινό Ηλιοστάσιο-, όταν η μεγαλύτερη πια νύχτα αρχίζει να μειώνεται και η μέρα να αυξάνει, τότε που εορτάζεται η πορεία προς το Φως της ψυχής. Οι Ελευσίνιοι έλεγαν ότι η τροπή αυτή σηματοδοτεί την πορεία της ψυχής του μύστου προς το Φως. Τη στιγμή του ύψιστου χειμέριου σκότους προβάλλει η εμφάνιση της ψυχής μέσα στη μορφή, εδώ γεννιέται κατά συνέπεια ο Βράχμα, ο Ίακχος, ο Ιησούς.
Κατά την Εαρινή Ισημερία , οι ψυχές των μυστών που οδεύουν προς το Φως εμφανίζονται με αυξημένες γνώσεις. Οι ήρωες φονεύονται, όπως ο Ιησούς, ο Χιράμ, κλπ. αλλά ανασταίνονται. Αφού έχουν περάσει από το 'θάνατο' μεταμορφώνονται κι ο φόνος είναι η απαρχή της μεταμόρφωσης. Φονεύεται ο Ίακχος την άνοιξη κι εμφανίζεται αντ` αυτού ο Διόνυσος ο Άνθιος που αργότερα μεταμορφώνεται σε Διόνυσο τον ΕΛΕΥΘΕΡΕΑ. Από την Εαρινή Ισημερία μέχρι το Θερινό Ηλιοστάσιο το αναστημένο-ανυψωμένο πνεύμα φτάνει στην αποθέωση -Θερινό Ηλιοστάσιο-, τότε που εορτάζονταν ο Διονύσιος ο Ελευθερέας, ο οποίος , όπως η Αθηνά γεννήθηκε από την κεφαλή του Διός, αυτός γεννάται από την καρδιά του Διός, γεννάται έξω από τις δυνάμεις τη Γης. Ο πλήρης αποχωρισμός της ψυχής από το σκότος και η είσοδος στη διαρκή μέρα του πνεύματος σηματοδοτείται κατ` αυτή την τροπή. Ο Ζεύς -όχι ο Δίας- είναι που τώρα θα συναντήσει το ελευθερωμένο από τη Γήϊνο περιβάλλον πνεύμα.
Η Καμπάλα κατέτασσε τα τέσσερα γνωστά στοιχεία στις τέσσερις εποχές του έτους και κατ' αντιστοιχία, η Γη κατατάσσονταν στο Φθινόπωρο, το Ύδωρ στο Χειμώνα, ο Αήρ στην Άνοιξη και το Πυρ στο Θέρος. Η ψυχή του ανθρώπου διέρχεται από τις τέσσερις καταστάσεις συνείδησης μέχρις ότου, μας λέγεται, αποβεί ένα ‘νοούμενον ον’. Ακολουθεί την αρχή της καλλιέργειας των ιδεών –πρώτη μύηση, Γη, Φθινοπωρινή Ισημερία-, την εκδήλωση των ιδεών –δεύτερη μύηση, Ύδωρ, Χειμερινό Ηλιοστάσιο-, την εναρμόνιση προς τις ιδέες αυτές –τρίτη μύηση, Αήρ, Εαρινή Ισημερία- και εν τέλει τη μεταμόρφωση αυτών των ιδεών σε μορφές κατάλληλες για την εκδήλωση του πνεύματος –τέταρτη μύηση, Πυρ, Θερινό Ηλιοστάσιο-.
Οι Ορφικοί τελούσαν τέσσερις μυήσεις ετησίως .Η πρώτη μύηση τελούνταν αμέσως μετά την Φθινοπωρινή Ισημερία και αφορούσε τους νεοεισερχόμενους στην Ορφική ιδεολογία. Η δεύτερη μύηση λάμβανε χώρα μετά ακριβώς από το Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Ο χρόνος από αυτή τη μύηση μέχρι την επόμενη θεωρούνταν ως χρόνος κατά τον οποίο θάπρεπε ο μυούμενος να εκδηλώσει την Ορφική ιδεολογία. Από την Εαρινή Ισημερία μέχρι το Θερινό Ηλιοστάσιο επιχειρούσε ο μυούμενος στην τρίτη αυτή μύηση να εκδηλώσει απόλυτα αρμονικά σε όλα τα πεδία την Ορφική ιδεολογία, έτσι που να γίνει ένας μύστης « από την ψυχή του οποίου εξαφανίστηκε το έρεβος και βαίνει προς την θεία πνευματική ανάσταση» (Νάγος, 1923). Ο βαθμός αυτός αντιστοιχεί στον τρίτο βαθμό του τεκτονικού τάγματος. Η τελευταία μύηση των Ορφικών τελούνταν στο Θερινό Ηλιοστάσιο, όπως και στα ελευσίνια μυστήρια, με την ύμνηση της ελευθερίας της ψυχής από τη μορφική εκδήλωση –Διόνυσος ο Ελευθερέας. Παρόμοια τελετή κατά τη θερινή τροπή του ήλιου με λατρεία του Φοίβου Απόλλωνος γίνονταν και στους Δελφούς.
Οι Πυθαγόρειοι εόρταζαν επίσης τα Ηλιοστάσια, «το Χειμερινό ως ένδειξη λατρείας προς τη Θεία Φύση και ανάμνηση του έργου που έχουν μπροστά τους οι μαθητές και το Θερινό για εναρμόνιση των διδασκάλων προς τον Θείο Ήλιο» (Νάγος).
Ο σύγχρονος αποκρυφιστής αναγνωρίζει στις δυο αυτές τροπές του Ήλιου αντιστοιχίες με το διαλογιστικό έργο όλου του έτους. Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο αντιστοιχεί, αλλά και αναλογεί, στο Κατώτερο Διάλλειμα, στον κύκλο εκείνο της Σελήνης που ονομάζεται Νέα Σελήνη και για την ανθρωπότητα σηματοδοτεί την ευθυγράμμιση εγκεφάλου και νου και στο πεδίο της υπηρεσίας συνδέεται άμεσα με το Νέο Όμιλο των Παγκόσμιων Εξυπηρετητών. Το Θερινό Ηλιοστάσιο αντιστοιχεί και αναλογεί ομοίως στο Ανώτερο Διάλλειμα του αποκρυφιστικού διαλογισμού, στον κύκλο εκείνο της σελήνης που ονομάζεται Πανσέληνος και σηματοδοτεί την ευθυγράμμιση φυσικού εγκεφάλου, νου και ψυχής. Το ανώτερο διάλλειμα κατά το διαλογισμό χρησιμοποιείται για ‘λήψη’ και το κατώτερο για ‘μετάδοση’ των πνευματικών ενεργειών.
Α. Δ., Δεκέμβριος 2012
Πηγές - Βιβλιογραφία
Γιατράκης Π., Επί τω Θερινώ Ηλιοστασίω, Αθήνα, 1995
Νάγος Σπ., Περίληψις Ομιλίας περί εορτασμού των Ηλιοστασίων, Αθήνα,1923
http://www.nasa.gov/topics/earth/features/2012-guest.html
http://www.timeanddate.com/calendar/december-solstice.html
