Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο όρος «μεταστροφή παραδείγματος» (Paradigm shift) ή «αλλαγή μοντέλου»
πέρασε στην αγγλική γλώσσα για να περιγράψει «μια σημαντική
αλλαγή που συμβαίνει
όταν ο συνήθης τρόπος
σκέψης ή ανάλογης
πράξης αντικαθίσταται από έναν νέο και διαφορετικό τρόπο».1 Ο όρος προέρχεται από ένα βιβλίο του φιλοσόφου
και φυσικού Τόμας Κουν (Thomas Kuhn) με τίτλο Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων (The Structure of Scientific Revolutions), ένα από τα συχνότερα αναφερόμενα ακαδημαϊκά βιβλία
όλων των εποχών, του οποίου η απήχηση
στη μαζική κουλτούρα
εξαπλώνεται πολύ πέραν του πεδίου της επιστήμης. Η Μεταστροφή Προτύπου
είναι ένας σημαντικός μοχλός στην αναζήτηση από την ανθρωπότητα μιας νέας κουλτούρας – το θέμα των πρόσφατων
δια- δικτυακών σεμιναρίων Παγκόσμιας Καλής Θέλησης στη Γενεύη, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Πολλές ευφάνταστες νέες ιδέες και προσεγγίσεις στα προβλήματα της ανθρωπότητας συζητήθηκαν σε αυτά τα διαδικτυακά σεμινάρια, καταδεικνύοντας ότι υπάρχουν
πολλά να ελπίζουμε.
Για μια περίοδο, το ορθόδοξο πρότυπο παρασύρεται και προσαρμόζεται συνεχώς, ώστε να ταιριάζει με τα νέα φαινόμενα που αδυνατεί να εξηγήσει. Τελικά θραύεται σε σημείο που δεν μπορεί να επιδιορθωθεί και εξαφανίζεται στο σύνολό του, για να αντικατασταθεί από ένα νέο υπόδειγμα που παρέχει καλύτερες εξηγήσεις των όσων παρατηρούνται.
Ένα πασίγνωστο παράδειγμα της μάχης που μαίνεται όταν αναδύεται ένα νέο πρότυπο είναι η πειραματική απόδειξη
του Γαλιλαίου ότι η Γη μαζί με τους υπόλοιπους πλανήτες περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο, γεγονός που αμφισβήτησε άμεσα την αυθεντία
της Καθο- λικής Εκκλησίας και την παραδοσιακή ερμηνεία
των Ιερών Γραφών.
Αυτό οδήγησε σε μια νέα, κοσμική
συλλογιστική που διαχώρισε
την επιστημονική σκέψη από το θρησκευτικό δόγμα, βοηθώντας να τεθούν τα θεμέλια για εκείνο που τώρα ονομάζουμε σύγχρονη επιστήμη. Μια ακόμη αλλαγή παραδείγματος που ισχυροποίησε αυτήν την κοσμοθεωρία έγινε με τη δημοσίευση του βιβλίου του Κάρολου
Δαρβίνου Η καταγωγή
των ειδών (The Origin of Species by Natural Selection) το 1859. Ο Δαρβινισμός απορρίπτει όλα τα υπερφυσικά φαινόμενα και τις αιτιώδεις συνάφειες εξηγώντας την εξελικτική βιολογία αποκλειστικά από την υλιστική άποψη: «Κάθε όψη του “υπέροχου σχεδίου”
που τόσο πολύ θαυμάζουν οι φυσικο-θεολόγοι θα μπορούσε να εξηγηθεί με τη φυσική επιλογή».2
Το μοντέλο που εισήγαγε ο Αϊνστάιν αποδείχθηκε ότι ήταν ένα περαιτέρω βήμα προς την επικρατούσα επιστημονική άποψη ενός κόσμου, όπου δεν υφίσταται καθοδηγούσα Νοημοσύνη ούτε υπάρχει κάποιο υποκείμενο σχέδιο και σκοπός στην ύπαρξή του. Επιπρό- σθετα, από τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας έχει προκύψει το τρέχον μοντέλο ενός δια- στελλόμενου σύμπαντος της «Μεγάλης Έκρηξης». Ωστόσο, αυτό το μοντέλο βρίσκεται στο «στάδιο της διολίσθησης» εδώ και αρκετό καιρό, με παρατηρήσεις που δεν μπορεί να εξηγήσει, οδηγώντας σε προσαρμογές και θεωρητικά πρόσθετα όπως οι Μαύρες Τρύπες, η Σκοτεινή Ύλη και η Σκοτεινή Ενέργεια. Εύλογα, αυτό το πρότυπο εισέρχεται τώρα στο «στάδιο Κρίσης», καθώς αποκαλύπτονται ακόμη περισσότερες ανωμαλίες από το τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ προκαλώντας ζυμώσεις στην επιστημονική κοινότητα. [article] Ο Κύκλος του Κουν, ο οποίος, από εσωτερική άποψη είναι ένας κύκλος κρίσης – έντασης – ανάδυσης, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
«… οι άνθρωποι… μιλούν για τη θεωρία της σχετικότητας σήμερα… συχνά την επαινούν
ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της εποχής μας, χωρίς όμως να την καταλαβαίνουν… Ο Αϊνστάιν
οτιδήποτε περιέγραψε
ως σχετική κίνηση το θεωρούσε
σαν να βρίσκεται στο διάστημα
και το διάστημα να είναι γεμάτο από αιθέρα. Για να συνειδητοποιήσει τότε… ότι εφόσον η κίνηση είναι απλώς σχετική,
ούτε εκεί χρειάζεται να υπάρχει
αιθέρας. Τίποτα δεν χρειάζεται που να τραβά, τίποτα που να σπρώχνει… η θεωρία του της σχετικότητας
τον ώθησε να πει ότι “το διάστημα
είναι κενό”**… καθώς, με τη θεωρία της σχετικότητας δεν έχει νόημα να ειπωθεί τίποτε για τον αιθέρα… Ορισμένα
μάλιστα από τα παραδείγματα
που δίνει είναι πραγματικά αλλόκοτα»..4
Με την επανένταξη του αιθέρα, το μοντέλο του ηλεκτρικού σύμπαντος προμηνύεται εξίσου σημαντικό
με τις δραστικές αλλαγές προτύπου που σχετίζονται με τον Γαλιλαίο, τον Δαρβίνο και τον Αϊνστάιν, παρέχοντας ένα στέρεο υπόβαθρο για τη φιλοσοφία
ενός ζωντα- νού σύμπαντος, όπου ιεραρχίες θεϊκής νοημοσύνης οδηγούν την εξέλιξη των πάντων προς τα εμπρός σύμφωνα με ένα υπέρτατο σχέδιο και σκοπό. Η κυκλοφορία και ο μετασχηματισμός, δύο από τα εξέχοντα χαρακτηριστικά της, βρίσκονται στην καρδιά
της εσωτερικής επιστή-
μης. Μέσα από τη θεϊκή κυκλοφορική ροή, η κάθε συνειδητή
ύπαρξη συνδέεται με όλες τις άλλες και, καθώς το θείο ρεύμα περνά μέσα από κάθε μία και όλες, πραγματοποιείται κατ’ αυτό τον τρόπο η αλχημική
διαδικασία της μετουσίωσης, του μετασχηματισμού και εντέλει της μεταμόρφωσης. Καθώς το τηλεσκόπιο Τζέιμς
Γουέμπ συνεχίζει
την αναμετάδοση «εκ- πλήξεων»
πίσω στη γη και την
ανθρωπότητα, παρακολουθούμε με αμείωτο
ενδιαφέρον.
1. Tania Lombrozo, What is a Paradigm Shift, Anyway? NPR (America)
2. Ernst Mayr, Darwin’s Influence on Modern Thought. Scientific American. Mayr on Darwin (sciphilos.info)
3. Nikos Vatopoulos, How Albert Einstein and Pablo Picasso brought relativity, cubism to the world. Ekathimerini.com See also: Arthur I Miller, Einstein, Picasso, Space, Time, and the Beauty That Causes Havoc. (Kindle edition)
4. Rudolf Steiner, Einstein’s theory of relativity. Thinking divorced from reality. (From Elephants to Einstein… Kindle Edition locations 2380 and 2553).
* Η σειρά φυλλαδίων μελέτης Υπηρεσία του Σχεδίου συστήνεται στο μέσον του τρίτου βαθμού, ωστόσο είναι για όλους διαθέσιμη στις σε λίδε ς της Σχο λής Αρκέ ην στον ιστότοπο του Lucis Trust.
** Αν και είχε αγνοήσει τον αιθέρα, ο Αϊνστάιν δεν θεωρούσε το κενό διάστημα ως ανυπαρξία, αλλά πίστευε ότι το «κενό διάστημα» μπορεί να έχει τη δική του ενέργεια. Βλέπε “An energy of empty space?”
Ακολουθεί βίντεο με ομιλία του Μάνου Δανέζη υπό τον τίτλο:
«Σύγχρονες απόψεις για τη Γέννηση, Δομή & Εξέλιξη του Σύμπαντος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου