ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ
Το φυλετικό πρόβλημα έχει υποστεί μια πλήρη διαστρέβλωση κατά την ιστορική του έρευνα και παρουσίαση, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας υπήρξε αβάσιμο και μεροληπτικό· στην παραποίησή του συντέλεσαν ακόμη τα αρχαία μίση και οι εθνικές αντιζηλίες. Αυτά είναι έμφυτα στην ανθρώπινη φύση αλλά τροφοδοτούνται και υποδαυλίζονται απ’ τις προκαταλήψεις και από εκείνους που τα κίνητρά τους είναι υστερόβουλα και ιδιοτελή. Η δυσχέρεια εντείνεται επίσης από φιλοδοξίες που τώρα ξεπροβάλλουν· οι φιλοδοξίες αυτές είναι υγιείς και δικαιολογημένες, ιδιαίτερα στην περίπτωση των νέγρων. Όμως παραποιούνται και γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από πολιτικές σκοπιμότητες και ταραχοποιά στοιχεία. Άλλοι παράγοντες, καθοριστικοί για το φυλετικό πρόβλημα, είναι η οικονομική αθλιότητα που επικρατεί, η ιμπεριαλιστική πολιτική ορισμένων κρατών, το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο κι ένας πολιτισμός τόσο ξεπερασμένος που εμφανίζει ήδη σημεία εκφυλισμού. Η διαρκής επίδραση αυτών και πολλών άλλων παραγόντων ρυθμίζει την ανθρώπινη σκέψη, παραπλανά όσους υφίστανται το πρόβλημα κι εναντιώνεται στις προσπάθειες εκείνων που αγωνίζονται για μια ορθή δράση και μια ισορροπημένη και εποικοδομητική στάση απέναντι σ’ αυτές τις μειονότητες. Οι τελευταίες, όπως και η υπόλοιπη ανθρωπότητα, υπόκεινται στις απαρέγκλιτες δυνάμεις της εξέλιξης και μάχονται για μια ανώτερη και καλύτερη ζωή, για ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, για μεγαλύτερη ατομική και φυλετική ελευθερία καθώς και για προηγμένες ορθές ανθρώπινες σχέσεις.
Η ευαισθησία αυτών των μειονοτήτων, η εύφλεκτη κατάσταση που προκύπτει από τις άμεσες κι έκδηλες φιλοδοξίες τους καθώς και η βιαιότητα και η προκατάληψη ορισμένων εξτρεμιστικών ομάδων δεν επιτρέπει τη γενικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος με την απαιτούμενη διαύγεια, ψυχραιμία και ορθή στάση απέναντι σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα. Τα φυλετικά ελαττώματα τονίζονται περισσότερο απ’ ό,τι οι φυλετικές αρετές· οι φυλετικές ιδιότητες βρίσκονται συχνά αντιμέτωπες με τα εθνικά χαρακτηριστικά ή τις διεθνείς τάσεις και το γεγονός αυτό αυξάνει περαιτέρω τη δυσκολία. Οι προσπάθειες των καλοπροαίρετων πολιτών (και είναι πολλοί) και τα σχέδια των αφοσιωμένων ανθρωπιστών να ενισχύσουν αυτές τις μειονότητες βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην καλοκαγαθία, στις Χριστιανικές αρχές και σ’ ένα αίσθημα δικαιοσύνης· ωστόσο οι υψηλόφρονες αυτές αρετές συνοδεύονται συχνά από μια παντελή άγνοια των πραγματικών δεδομένων, των ιστορικών αξιών και των ποικίλων αλληλεξαρτήσεων. Υποκινούνται επίσης από έναν αδιάλλακτο φανατισμό που μετατρέπεται σε μίσος για την πλειονότητα η οποία (κατά την άποψη της αγωνιστικής πρωτοπορίας) είναι υπεύθυνη για τις κατάφωρες αδικίες που υφίσταται κάθε φυλετική μειονότητα. Αδυνατούν ν’ αναγνωρίσουν πως και οι μειονότητες διαπράττουν σφάλματα που ευθύνονται σε κάποιο βαθμό για την όλη κατάσταση. Τα φυλετικά ελαττώματα και μειονεκτήματα συνήθως αποσιωπούνται τόσο από τις μειονότητες όσο κι απ’ τους υποστηρικτές τους.
Οι φυλετικές ατέλειες μπορεί να εξαρτώνται αποκλειστικά απ’ το σημείο εξέλιξης, τις επικρατούσες άνισες συνθήκες κι από κάποιο ειδικό τύπο ιδιοσυγκρασίας, όπως στην περίπτωση της μειονότητας των μαύρων της Αμερικής, οπότε και δεν ευθύνονται βασικά για το όλο πρόβλημα· μπορεί ακόμη η ευθύνη μιας μαχόμενης μειονότητας να είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι η ίδια παραδέχεται, όπως στην περίπτωση των Εβραίων που είναι ένας αρχαίος και πολιτισμένος λαός με μεγάλη κουλτούρα αλλά και με ορισμένα έμφυτα χαρακτηριστικά που συντελούν στο μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων του. Μπορεί επιπλέον το πρόβλημα να έχει ιστορικές καταβολές και να βασίζεται κυρίως σε κάποια ασυμβίβαστα χαρακτηριστικά σαν εκείνα ανάμεσα στον κατακτητή και τον κατακτημένο ή ανάμεσα στους μιλιταριστές και τους ειρηνιστές. Κάτι ανάλογο υφίσταται σήμερα στην Ινδία μεταξύ των Μουσουλμάνων και των Ινδουιστών – ένα αρχαίο πρόβλημα που κληρονόμησαν οι Βρετανοί. Σ’ όλους τους παραπάνω συντελεστές πρέπει να προστεθούν οι χωριστικές τάσεις που καλλιεργήθηκαν και συνεχίζουν να καλλιεργούνται σήμερα από τα διάφορα θρησκευτικά συστήματα. Η αδιαλλαξία των θρησκευτικών δογμάτων συντελεί σημαντικά στο πρόβλημα των μειονοτήτων.
Αρχίζοντας την ανάλυσή μας θα ήταν σκόπιμο να θυμηθούμε πως η όλη προβληματική κατάσταση ανάγεται σε μια βασική ανθρώπινη αδυναμία, στη μεγάλη αμαρτία ή αίρεση της χωριστικότητας. Δεν υπάρχει ασφαλώς μεγαλύτερο αμάρτημα απ’ αυτό· ευθύνεται για ολόκληρο το φάσμα της ανθρώπινης φαυλότητας. Στρέφει τον άνθρωπο ενάντια στον αδελφό του· διογκώνει τη σπουδαιότητα των ιδιοτελών, προσωπικών του συμφερόντων· οδηγεί αναπόφευκτα στο έγκλημα και τη σκληρότητα· συνιστά το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ευτυχία του κόσμου, γιατί διχάζει άτομα, ομάδες, τάξεις κι έθνη. Υποθάλπει μια καταστρεπτική αίσθηση ανωτερότητας και εισάγει το ολέθριο δόγμα περί ανώτερων και κατώτερων κρατών και φυλών· ευνοεί την κερδοσκοπία και οδηγεί στην οικονομική εκμετάλλευση των ανθρώπων, σε εμπορικούς αποκλεισμούς, σε συνθήκες στέρησης, σε εδαφικές προσαρτήσεις και σε ακραίες καταστάσεις φτώχειας και πλούτου· εξαίρει τα υλικά αποκτήματα, τα εδαφικά όρια και τονίζει το επικίνδυνο δόγμα της εθνικής κυριαρχίας με τις ποικίλες επιπλοκές του· καλλιεργεί τη δυσπιστία μεταξύ των λαών, εξαπλώνει το μίσος και ήταν πάντα το έναυσμα σκληρών και καταστροφικών πολέμων. Οδήγησε ολόκληρο τον πληθυσμό του πλανήτη στην τωρινή φρικτή κι αξιοθρήνητη κατάσταση με αποτέλεσμα να συνειδητοποιούν πλέον οι άνθρωποι πως αν δε συμβεί κάποια θεμελιώδης αλλαγή, το ανθρώπινο γένος είναι καταδικασμένο. Ποιοι θα μεθοδεύσουν όμως την αναγκαία αλλαγή και πού βρίσκεται η ηγεσία που θα τη θεσπίσει; Είναι μια κατάσταση πραγμάτων που πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί σφαιρικά απ’ την ανθρωπότητα· με την αναγνώριση και την αντιμετώπιση αυτής της βασικής έκφρασης της οικουμενικής φαυλότητας, η ανθρωπότητα μπορεί να επιφέρει τις αναγκαίες αλλαγές καθόσο της προσφέρεται μια ακόμη ευκαιρία για ορθή δράση η οποία θα οδηγήσει σε ορθές ανθρώπινες σχέσεις.
Από τη σκοπιά του θέματός μας, του προβλήματος των μειονοτήτων, αυτή η αίσθηση της χωριστικότητας (με τις εκτεταμένες της επιπτώσεις) διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες· όμως είναι τόσο στενή η συνάφειά τους ώστε αδυνατούμε σχεδόν να τις εξετάσουμε ξεχωριστά.
Κατ’ αρχή υπάρχει το πνεύμα του εθνικισμού με την αντίληψη περί κυριαρχίας και τους σωβινιστικούς πόθους και φιλοδοξίες. Αυτό στη χειρότερη όψη του διχάζει τα έθνη, υποθάλπει το αίσθημα της εθνικής ανωτερότητας και οδηγεί τους πολίτες ενός έθνους να θεωρούν τον εαυτό τους και τους θεσμούς τους υπέρτερους κάθε άλλου· καλλιεργεί την έπαρση για τη φυλή, την ιστορία, τις κτήσεις και την πολιτιστική πρόοδο κι αναπτύσσει την υπεροψία, την κομπορρημοσύνη και την περιφρόνηση για κάθε άλλο πολιτισμό και κουλτούρα, κάτι που είναι ολέθριο και φθοροποιό· επιτρέπει επίσης στους διάφορους λαούς να καταπατούν τα συμφέροντα των γειτόνων τους και να ξεχνούν πως ο Θεός έπλασε τους ανθρώπους ίσους. Ο σωβινισμός απλώνεται παντού κι όλα τα έθνη μαστίζονται απ’ αυτόν· φανερώνει τυφλότητα, σκληρότητα κι έλλειψη αναλογίας για τις οποίες το ανθρώπινο γένος πληρώνει ήδη ένα φοβερό τίμημα και οι οποίες μπορεί τελικά να οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε αφανισμό.
Είναι περιττό να πούμε πως υπάρχει κι ένας ιδεαλιστικός εθνικισμός τελείως αντίθετος με τον προηγούμενο· υφίσταται προς το παρόν μόνο στο νου μιας φωτισμένης μειονότητας, αλλά σε κανένα έθνος δεν έχει φτάσει ακόμη σ’ ένα αποτελεσματικό κι εποικοδομητικό επίπεδο· είναι ακόμη όνειρο, ελπίδα και ίσως μια βασική πρόθεση. Αυτό το είδος εθνικισμού καλλιεργεί σωστά τον πολιτισμό, αλλά μόνο με τη μορφή της εθνικής συμβολής στο γενικό καλό της διεθνούς κοινότητας κι όχι σαν μέσον αυτοπροβολής· προστατεύει τους θεσμούς, τη χώρα και το λαό της μέσα απ’ την ακεραιότητα της ζωντανής έκφρασής του, το κάλλος της ζωής του και την ανιδιοτέλεια της στάσης του· δεν παραβιάζει για κανένα λόγο τα δικαιώματα άλλων λαών ή κρατών. Αποβλέπει στη βελτίωση και τελειοποίηση της ίδιας του της ζωής προς όφελος όλου του κόσμου. Αποτελεί ένα ζωντανό, ζωτικό, πνευματικό οργανισμό κι όχι μια ιδιοτελή, υλιστική οργάνωση.
Δεύτερο, υπάρχει το πρόβλημα των φυλετικών μειονοτήτων. Συνιστούν πρόβλημα εξαιτίας της σχέσης τους με τα έθνη μέσα στα οποία αναπτύσσονται. Είναι κυρίως το πρόβλημα της σχέσης του αδύνατου και του ισχυρού, των λίγων και των πολλών, του υπανάπτυκτου και του αναπτυγμένου, ή ενός θρησκευτικού δόγματος και μιας άλλης επικρατέστερης πίστης· συνδέεται στενά με το πρόβλημα του εθνικισμού, του χρώματος, της ιστορικής πορείας και των μελλοντικών στόχων. Αποτελεί ένα βασικό και κρισιμότατο πρόβλημα για όλο τον κόσμο.
Καθώς εξετάζουμε το οξύ αυτό πρόβλημα (απ’ το οποίο θα κριθεί η μελλοντική ειρήνη στον κόσμο), πρέπει να παραμερίζουμε την προσωπική και την εθνική μας νοοτροπία και να το αντιμετωπίζουμε υπό το πρίσμα της Βιβλικής δήλωσης ότι “είς ο Θεός και ο πάντων Πατήρ και δια πάντων εν πάσιν υμίν”. Τη δήλωση αυτή πρέπει να τη θεωρήσουμε σαν επιστημονική κι όχι σαν κάποια ευλαβική, θρησκευτική προσδοκία. Ο ίδιος Θεός μας έπλασε όλους κι ο Θεός αυτός ομολογείται παγκόσμια – με κάποιο όνομα ή όψη, είτε θεωρείται υπερβατικός ή έμφυτος, είτε ενέργεια ή νοημοσύνη, είτε αποκαλείται Θεός, Βράχμα, το Αφηρημένο ή το Απόλυτο. Εξάλλου, σύμφωνα με το μεγάλο Νόμο της Εξέλιξης και τη διαδικασία της δημιουργίας, οι άνθρωποι αντιδρούν όμοια στο περιβάλλον τους, συμμερίζονται τις οδύνες, τις χαρές, τις αγωνίες, έχουν κοινές ορέξεις και παρορμήσεις για βελτίωση, χαρακτηρίζονται απ’ την ίδια μυστικιστική έφεση, τις ίδιες αμαρτωλές ροπές κι επιθυμίες, την ίδια ιδιοτέλεια και την ίδια εκπληκτική τάση για ηρωική θεία έκφραση, μοιράζονται από κοινού την αγάπη και την ομορφιά, την έμφυτη αξιοπρέπεια, την αίσθηση της θειότητας και τους θεμελιώδεις αγώνες. Σύμφωνα όμως με την ίδια εξελικτική διαδικασία οι άνθρωποι και οι φυλές διαφέρουν στη νοητική ανάπτυξη, τη φυσική αντοχή, τις δημιουργικές δυνατότητες, την κατανόηση, την αντιληπτική ικανότητα και τη θέση τους στην κλίμακα του πολιτισμού· ωστόσο οι διαφορές αυτές είναι πρόσκαιρες, γιατί όλοι μας ανεξαιρέτως έχουμε τις ίδιες δυνατότητες που κάποτε θα τις εκδηλώσουμε. Αυτές οι διακρίσεις που είχαν κατακερματίσει στο παρελθόν τους λαούς και τις φυλές, εξαλείφονται γοργά με την εξάπλωση της παιδείας, με τις γεφυρωτικές ανακαλύψεις της επιστήμης που ευνοούν την αμοιβαία μας προσέγγιση και με την ικανότητα να σκεφτόμαστε, να διαβάζουμε και να σχεδιάζουμε.
Η φύση της εξέλιξης είναι κυκλική· όπως κάθε ανθρώπινο ον τα έθνη και οι φυλές έχουν τις ανάλογες περιόδους της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας, της ενηλικίωσης, της ωριμότητας, της παρακμής και της εξαφάνισης. Αλλά μέσα απ’ αυτούς τους κύκλους το ανθρώπινο πνεύμα θριαμβεύει καθώς κατακτά όλο και ψηλότερες κορυφές, σημειώνει όλο και ανώτερες επιτεύξεις και πορεύεται στον υπέρτατο στόχο που κανείς άνθρωπος ακόμη δεν οραματίστηκε, αλλά συνοψίζεται στη δυνατότητά μας να εξομοιωθούμε με τον Χριστό· αυτή είναι η επαγγελία της Καινής Διαθήκης, όλων των Υιών του Θεού ανά τους αιώνες και κάθε θρησκείας.
Αρχίζοντας την εξέταση του θέματός μας χρειάζεται να διευκρινίσουμε δύο πράγματα: κατ’ αρχή πότε ένας λαός, μια φυλή ή μια εθνότητα θεωρείται μειονότητα και κατόπιν πού θ’ αναζητήσουμε την πιθανή λύση. Ο σημερινός κόσμος έχει γεμίσει από θορυβώδεις μειονότητες που προβάλλουν – ορθά ή όχι – απαιτήσεις. Μερικές φορές η πλειονότητα επιθυμεί ειλικρινά τη δίκαιη αντιμετώπιση των αιτημάτων της αγωνιζόμενης μειονότητας· άλλες φορές πάλι τα χρησιμοποιεί σαν “επιχείρημα” για την προώθηση των δικών της στόχων, ή υπεραμύνεται των αιτημάτων μικρών και αδύναμων κρατών όχι από ανθρωπισμό, αλλά για να ασκήσει πολιτική ισχύος.
Α.Α. Μπέιλη, 1982 (ελλην. έκδ). Τα Προβλήματα της Ανθρωπότητας, Κεφ. IV, σελ. 73-77. Εκδόσεις Κέδρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου